Margherita Chinchio Scroll Shimmers (2019) Foto Saskia Kolff-van Es
Activisme als sieraad verpakt
Door Saskia Kolff-van Es
‘Art is for Artists Foreigners out!’ Een levensgroot schildersdoek op het dakterras verwelkomt de bezoekers aan de eindexamententoonstelling van de Gerrit Rietveldacademie in Amsterdam. Maar liefst acht sieradenmaaksters presenteren hun werk. Soms is dat ontstaan uit persoonlijke dilemma’s of jeugdherinneringen. Anderen pakken maatschappelijke problemen bij de kop. Vooral die laatste aanpak levert dit jaar sterk werk op.
De Kroatisch-Nederlandse Jet van der Touw laat in een video twee mensen dansen met zilveren, dubbelgevouwen cirkels om hun benen en om hun vingers. Soms sluit de ene danser met een halve cirkel aan bij de halve cirkel van de ander. Sommige delen van het gladde zilver zijn (een beetje slordig) beplakt met gekleurd rood, wit of blauw folie. Opeens lijken de cirkels speelgoedvormpjes en dat leidt af van het krachtige gegeven van die twee helften van de perfecte cirkelvorm, die samen maar niet compleet willen worden.
Aan de muur ertegenover hangt steeds een pastelkleurige print en een bolle hanger aan een gekleurd koord. Voor Margherita Chinchio zijn de onschuldige ballonvormen en de snoepgoedkleuren de taal van het post-internet-tijdperk. Chinchio heeft sieraden die ze mooi vindt van Instagram geplukt en als collages afgedrukt. De uitgesneden vormen worden opgeblazen uit vellen acetaat. Het platgeslagen plaatje van Instagram krijgt zo weer een vorm in de ruimte.
Chinchio maakt zich zorgen over de ongemakkelijk relatie die sieradenmakers hebben met de sociale media. De tweedimensionale versie van je sieraden die je deelt op Instagram, en de commentsen likesvan vreemden bepalen de waarde van je fysieke werk.
Zo zelfbewust als dit werk is, zo zoekend en fragiel zijn de sieraden van Naomi Lamdin. Het materiaal is bruinwier maar lijkt op stukjes perkament. Het werk blijkt over ‘metaforen van materiaal’ te gaan en komt voort uit tekst en dichtregels van de kunstenares. Op het bruinwier staan letterlijk woorden geprint. Het materiaal, zeewier, roept een storm aan associaties op. Zeewier is het wondermiddel waar ontwerpers onlangs op zijn afgedoken. Het is duurzaam te telen, vol met eiwitten en volledig composteerbaar. Het combineren van twee manieren om je uit te drukken, kán slagen, maar ik ben benieuwd wat er gebeurt als Lamdin zich specialiseert in taal òf in materiaal.
Voor een poetisch én tegelijkertijd geëngageerd verhaal moeten we naar de Franse Caroline Bach. Bach groeide op onder de rook van de Michelinfabrieken. De fabrieken brachten de stad tot ontwikkeling. Bach raakte geïnteresseerd in latex en rubber, onzichtbare maar belangrijke componenten in ons moderne bestaan. Ze verdiepte zich in de minder fraaie geschiedenis van de rubberwinning. Voordat de grondstof hier verandert in autoband, zijn elders lokale bewoners van hun land verdreven. Het tropische woud wordt gekapt en arbeiders uitgebuit op de plantages. Bach is er stellig over: de informatie die zij met de wereld wil delen, moet als sieraad verpakt zijn. Iets wat je draagt, en waar je dus letterlijk geen afstand van kan nemen, dient haar activistische doel het best.
Er hangt een rugschild van ruwe rubber en een halssieraad van speelgoedautobandjes die geschakeld zijn als een maliënkolder. Ook heeft ze een structuur gegutst in het keiharde rubber van een stuk autoband. Bach maakt de indruk de onaangename kant van haar materiaal nog dieper in de ogen te willen kijken.
Thema’s als ergens thuishoren, het verstrijken van de tijd of jeugdherinneringen leveren in deze tentoonstelling interessant werk op. Maar de sieradenmakers die zich oprecht kwaad maken, over bijvoorbeeld misstanden op rubberplantages of de giftige rol van sociale media maken de grootste indruk. Deze kunst heeft iedereen iets te zeggen, en niet alleen aan de kunstenaars zelf, zoals het doek op de ezel bij de ingang ons zo graag wil laten geloven.
Carolina Bach: Materialisation (2019) Foto Saskia Kolff-van Es
