Tekening in Only the sun comes up for free, een werk van Boyan Montero Foto Ans Vianen
Een perspectiefwisseling met een knauw
Door Ans Vianen
Hoe kijk je naar kunst en waar gaat het om in de kunst? Het zijn enkele van de vragen die centraal staan tijdens een afstudeerexpositie van een kunstacademie. Hoe maak je voor het schrijven van een kunstkritiek een keuze uit een van de honderden kunstwerken van jonge net afgestudeerde kunstenaars aan de Rietveldacademie? Dat is een onmogelijke opgave. Kunst heeft onder meer te maken met nieuwe inzichten, veranderende perspectieven, refereren aan de kunstgeschiedenis en er een nieuwe draai aan geven. Als we het hebben over veranderende perspectieven, dan zien we dat verschillende kunstenaars zich met dit onderwerp bezighouden.
Pieter Meijers bijvoorbeeld toont bij DOGtime een werk met de titel At which point he stopped and told them: ‘It is much more convincing this way’.Het is een bewegende witte muur die langzaam en geruisloos van plaats verandert. Ik zou wel in een huis willen wonen dat alleen maar uit beweegbare muren bestaat. Dan kan ik die ruimte gemakkelijk aanpassen aan mijn behoefte van dat moment. Dat vind ik ook het mooie aan het Rietveld Schröderhuis in Utrecht waarbij ruimte, eenvoud en functionaliteit voorop staan. Pieter Meijers gaat een stapje verder. Hij refereert weliswaar aan ZERO maar hij vraagt zich af waarom kunst in de musea altijd te zien is onder de meest optimale omstandigheden. Houdt een kunstwerk ook stand in belabberde situaties, zoals kleine, donkere of bedompte ruimtes? Een interessante vraag die musea en kunstenaars zichzelf best eens zouden kunnen stellen.
Een ander werk dat in de categorie veranderende perspectieven geplaatst kan worden is het werk Taciturnvan Tjacco Bakker (dagopleidingdesignLAB). Zijn muren in de tuin komen stuk voor stuk langzaam omhoog uit de aarde. Zo creëer je een persoonlijke schutting waarachter je jezelf kunt terugtrekken, even weg van alle aardse beslommeringen. Veilig, beschut en beschermd.
Een beklemmend gevoel daarentegen krijg je bij het werk The Unknown van Qiteng Wu
(DOGtime Unstable Media).Wu heeft zichzelf vastgeketend in een stalen kooi en is via een ketting verbonden aan een schildpad.Hij doet de bewegingen van de schildpad nauwgezet na. Eindelijk eens een mens die ondergeschikt is aan het dier.
Van muur naar tuin naar kooi komen we terecht bijOnly the sun comes up for free, een werk van Boyan Montero (dagopleiding Fine Arts) dat te zien is in het Gerrit Rietveldgebouw. Boyan heeft een huisje gebouwd van sterk tekenpapier, 300 gram schat ik.Op een vel staat de quote: ‘One bite and all your dreams will come true’. Als dat waar is, wil ik zo’n knauw welhebben.
Ik zie slechts de achterkant van het huisje maar ben direct al gecharmeerd. Komt dat omdat ik zelf in een vriendelijk houten huisje woon? ‘Tiny’, zoals Henry David Thoreau in 1854 al schreef over zijn kleine zelfgebouwde huisje in het Amerikaanse Walden?
Als je om het huisje van Boyan heen loopt, blijk je er zelfs in te kunnen. Je moet dan wel even een paar sloffen aan zodat de boel netjes en schoon blijft.
Eenmaal binnen hoor ik een stem. Ik zie, ietwat clichématig, Pinokkio met z'n lange neus maar ook Sneeuwwitje en de boze heks.Ik zie vlinders.Boyan heeft het over social butterflies. Hij maakt in zijn werk gebruik van verschillende karakters van sprookjesfiguren, gewoon omdat hij daarvan houdt. Dat heeft hij mij verteld. Maar dat is natuurlijk niet het enige, want anno 2019 kan je in de kunst niet meer aankomen met uitgekauwde clichés alleen omdat je daarvan houdt. Daar zit een andere laag onder. Wat is het verhaal dan dat Boyan wil vertellen? En wat is het verhaal dat ik zie? Ik zie tekeningen waarbij Sneeuwwitje een even lange neus heeft als Pinokkio, de een aan de ene kant van een doolhof, de ander aan de andere kant. Ik zie een heks met een appel. Ik zie de wereld met zijn goede kant en met zijn slechte kant. Wie houdt wie voor de gek en vanuit welk perspectief wordt dat bekeken? Ik denk dat het Boyan te doen is om een onderzoek naar identiteit maar ook naar hoe we in de maatschappij met elkaar omgaan. Een onderzoek naar hoe we ons eigen leven en dat van anderen zouden kunnen kleuren.