Yunting Zhang: ‘Het eerste jaar op de Rietveld was ik honderd procent happy.’ Foto Ans Vianen
Het lijkt op een fietsje maar is het niet
Gesprek met kunstenaar Yunting Zhang
Yunting Zhang (China, 1990) is met het werk Fantasy Watereen van de genomineerden voor de Gerrit Rietveld Academie Award. De juryleden voor de afdeling Toegepaste Kunst waren Simone Trum (Team Thursday, graphic design studio) en Willem Velthoven (founding director of Mediamatic). ‘Op de Rietveld ging ik op avontuur.’
Door Ans Vianen
Als je de installatie van Yunting ziet, hoef je je nauwelijks af te vragen waarom zij genomineerd is. Het werk is gelaagd, speels, voorzien van een tikkeltje ironie, heeft een onderlinge samenhang en zet je aan het denken. De installatie bestaat uit verschillende elementen, zoals een televisiescherm, waarop drie korte films te zien zijn. Eén film gaat over water dat je zelf kunt zegenen. In een volgend filmpje vertelt een boeddhist lachend over een wolf in schaapskleren. Het laatste filmpje laat iemand zien die met een vreemdsoortig stuk gereedschap cirkels op de scheidslijn van zee en strand tekent. Het gereedschap lijkt op een fietsje maar is het niet.
Verder zie ik een soort miniatuurzwembad, gevuld met water waarin kleine grijze ballen drijven. Op een driepotige console staat een plastic emmertje dat doet denken aan een strandbeest. Precies op het moment dat ik de video bekijk, komt het flesje water in beeld. Ik moet direct denken aan de beroemde manifestatie van Wim T. Schippers aan het strand van Petten waar hij onder toeziend oog van de pers in 1961 een flesje limonade leeg giet in de zee. Ik was ervan overtuigd dat Yunting het werk kende, maar dat was niet het geval.
Ik lees op de website van de Rietveld dat bepaalde dingen 'altijd aan het hart van Yunting hangen, namelijk flessen 'fantasiewater' en eerbetuigingen voor het heiligdom in het huis van haar oma.' De video wordt hiermee iets duidelijker en ik snap nu beter Yuntings verwijzingen naar de magie van het water, naar religie en spiritualiteit, naar fantasie, ironie en speelsheid.
Yunting, is hier ergens een plekje waar we rustig kunnen praten, zodat we niet afgeleid worden door bezoekers van de tentoonstelling?
‘Ja, we kunnen in het keukentje van de afdeling zitten. Excuses voor de rommel. Dat zijn allemaal spullen uit de klaslokalen die nu ingericht zijn voor de Graduation show.’
In welk jaar ben je begonnen aan je studie en hoe kwam je ertoe om in Amsterdam aan de Rietveld academie te gaan studeren?
‘Ik volgde in Beijing een ambachtelijke opleiding voor goudsmid. Daar lag de nadruk op het ontwerpen van commerciële sieraden, gemaakt in opdracht van de klant. Ik miste iets en was op zoek naar wat ik werkelijk nodig had, een andere manier om mezelf uit te drukken. Iets wat van binnenuit kwam. Bovendien wilde ik graag naar het buitenland. Na enig research ontdekte ik dat de sieradenmakers die het meest in de prijzen vallen, afkomstig zijn van de Rietveld academie. Dat was voor mij de reden om me in te schrijven voor de afdeling Toegepaste Kunst met natuurlijk Jewelleryals specialisatie. Zo kon ik in 2015 beginnen aan mijn studie in Amsterdam.'
Wat is het belangrijkste dat je hebt geleerd tijdens je studie op de Rietveld academie?
‘Er is een aantal dingen op te noemen, maar het belangrijkste is toch wel het opschalen van de maat. Ik was altijd gewend klein te werken. Het was voor mij een ongelooflijke uitdaging om een installatie te maken van het formaat dat tijdens de Graduation Show te zien is.’
‘Daarbij concentreer ik me natuurlijk ook op details, want details kunnen grote betekenissen in zich dragen en soms meer zeggen dan het hele grote. De docenten moedigden me aan om dingen te maken op een experimentele manier, in plaats van binnen mijn comfortzone te blijven. Ik moest mezelf steeds confronteren en uitdagen. Ik ging op avontuur. Dat was een enorm verschil met mijn studie in Beijing, waar we met name de techniek tot in de puntjes leerden beheersen. In tegenstelling tot de studie aan de Rietveld academie was het proces daar helemaal niet belangrijk maar telde uitsluitend het resultaat. Ik kreeg met een behoorlijke ommezwaai te maken.
Een andere belangrijke les was om ideeën niet te ingewikkeld te maken, maar juist zo eenvoudig mogelijk te houden, het bekende less is more. Hoe simpeler hoe beter - dat heb ik geleerd, en het werkt.’
Hoe heb je je studietijd ervaren?
‘Het eerste jaar was ik honderd procent happy. Alles was nieuw. Ik ging hard aan de slag en heb veel werken gemaakt die op intuïtieve leest geschoeid waren, van binnenuit dus. Ik kreeg goede feedback van mijn docenten. Het tweede jaar was echter heel zwaar. Ik moest een concept bedenken voor mijn werk. De docenten vonden dat ik daar meer tijd voor nodig had. Mijn ideeën zaten nog te vast in mijn hoofd waardoor het te vroeg was om ze naar buiten te brengen. Eerst was ik daar natuurlijk teleurgesteld over, een beetje boos zelfs, want het heeft behoorlijke consequenties, ook op financieel gebied. Maar na overleg met mijn ouders en studiegenoten zag ik eigenlijk geen bezwaar meer. Als het werk er beter door wordt, is het alleen maar goed om langer de tijd te nemen.
Het derde jaar ben ik echt uit mijn comfortzone gegaan en heb ik met van alles geëxperimenteerd. Er was werkelijk sprake van 'go with the flow'. Ik zocht het kind in mijzelf op. Ik werd kritischer en zelfverzekerder en dat was aan mijn werk te merken. Zodoende kon ik dit jaar eindelijk de diepte ingaan met Fantasy Waterals resultaat.
Verder is er nog een groot verschil tussen studeren in Nederland of in China. In China volgen we de lessen van de docenten zonder commentaar op, terwijl in Nederland veel meer sprake is van een overleg met de docenten. Daar had ik zeker in het begin behoorlijk wat moeite mee. Kritiek wordt in Nederland positief gewaardeerd, terwijl dat in China als negatief wordt ervaren.’
Wat zijn je plannen voor de toekomst?
'Ik hou ervan mensen te verrassen met mijn werk. Dat is precies ook wat er gebeurt als je iemand een sieraad geeft. Ik wil meer onderzoek gaan doen naar het verhaal achter de sieraden. Dat is één project maar ik hou er ook van om met verschillende projecten tegelijkertijd bezig te zijn. Misschien ga ik ook nog verder onderzoek doen naar de manier waarop ik het fantasiewater interpreteer. Maar ook wil ik kijken naar de oorsprong van de installatie en hoe deze tot stand is gekomen zodat ik bepaalde onderdelen verder kan uitdiepen. Het is nog niet af. Er komt zeker een vervolg!'
